Depolama Sistemleri
Bunlar beş ana gruba ayrılabilir.
- Blok istifleme
- Raflı Sistemler
- Asma katlar
- Hareketli raflar
Blok İstifleme
En basit depolama sistemidir, yüklerin doğrudan zemin üzerine istiflenmesiyle oluşur. Genellikle paletler üzerindeki mallar için kullanılır. Aynı zamanda palete ihtiyaç olmadan istiflenebilen mallar için de uygundur; örnek: geniş kağıt ruloları. Yükler istifleme yüksekliği ile sınırlıdır. Denge sağlanabilmesi için istifleme yüksekliği fazla olmamalıdır. Blok istifi yükleme genellikle, kN/m2 olarak ifade edilen düzgün yayılı yük ile belirtilir. Yükler 100 kN/m2 kadar fazla olabilir, ancak genellikle çok daha azdır. Taşıyıcılık bakımından tasarım için bu düzgün yayılı yükler, diğer depolama sistemlerindeki yüklemelerden farklı işlem görür. Blok istiflemede alt tabakanın yükü yayması olanağı azdır. Bu sebepten dolayı alt tabakasının temel tabanının esas özelliklerine katacağı fazla bir katkı yoktur. Blok istiflemesi için zemin kriterleri şunlardır; • Yükler : değişir, ancak yaklaşık 25 kN/m2 • Derz ve çatlaklar : transpalet ve forklift trafiği için uygun değil • Yüzey düzgünlüğü : kritik değil • Aşınma ve tozuma direnci : yoğun transpalet ve forklift trafiğinde tozuma oluşur
Raflı Sistemler
Bunlar paletli yükleri taşıyan çelik çerçevelerdir. Standart düzenleme yatay kirişlerin düşey kenar çerçevelerinden geçmesiyle oluşur. Kirişler genellikle iki paleti yan yana destekleyecek kadar uzundur. Palet rafları zemin üzerinde ağır tekil yükler oluşturur. Standart düzenlemede, her bir raf ayağı (rafların ucundaki hariç) her palet seviyesi için bir palet yüküne eşit ağırlığı taşır (Kenar palet ayakları sadece yarısı kadar taşır). Yük, bir raf ayağı için 2-8 ton arasındadır. Çok yüksek raflar daha ağır yükler oluşturur. Rüzgar yüklerinin normal düşey yüklere eklendiği raf taşıyan yapılarda çok ağır yükleme oluşabilir. Birkaç raf taşıyan depo her bir raf ayağında 25 tondan fazla yük için tasarlanır. Birçok durumda palet rafları dar boşluklarla ayrılan arka arkaya çiftler halinde oluşturulur (back to back). Bu durum yüklü iki raf ayağının birbirlerine yakın olmasını sağlar (yaklaşık 300 mm mesafede). Yükün bu şekilde toplanması genelde zeminin yapısal tasarımını kontrol eder. Ancak İngiltere’de ABD’dekinden farklı uygulama vardır. İngiltere’de normal uygulama, çift raf ayağının tek bir tekil yük olarak değerlendirilmesidir. Bu ağır yükü zemin kenarına yerleştirmeyi önlemek için İngiliz tasarımcılar yapım derzini (eğer varsa) ön ve arka raf ayaklarının arasında orta noktaya yerleştirir. Birçok Amerikalı tasarımcı farklı bir yaklaşım kullanır. Yapım derzini arka arkaya olan raf ayakları arasındaki boşluğa yerleştirirler, derzde yük aktarımını sağlamak için özel bir çaba göstermezler. Her iki yöntem de başarılı olduğu için tasarımcılar her ikisini de değerlendirmeli ve daha ekonomik tasarımı sağlayanı kullanmalıdır.
Palet raflarının yükleri oldukça ağır olduğundan pahalı zeminler gerektirir. Beton zemin kalınlığını azaltmak için bazı tasarımcılar raf ayakları için daha geniş taban plakaları tasarlar. Yükü dağıtmak için taban plakasının yeterli sağlamlıkta ve kalınlıkta olması durumunda güvenli mühendislik yapısı sayılabilir. Tipik bir taban plakası ince çelikten yapılır ve yük dağıtma yeteneği azdır. Bazı durumlarda tasarımcı tahmin edilen raf yüklerini kesinleştirerek zemin kalınlığını azaltabilir. Birçok yük fazla tahmin edilmektedir. Örneğin tüm paletlerin raflarca taşındığı ve dört palet yüksekliğinde bir raf sistemi için zemin tasarlandığını kabul edelim. Kullanıcıya en ağır palet yükünün ağırlığını sorup 1.5 ton cevabını alalım. Bu güvenli ancak muhtemelen çok geleneksel bir tasarım olurdu. Tasarım maksimum palet yüküne göre yaptırıldı. Ancak ortalama palet hemen her zaman maksimumdan daha hafiftir, bazen yarısından da hafiftir. Meydana gelme olasılığı hiç olmayan bir duruma göre tasarım yapma ekonomik değildir İyi bir malzeme taşıma uzmanı belirli bir depoda, çeşitli yük seviyelerinin aşılma olasılıkları hakkında bilgi verebilir.
Palet rafları için bazı zemin koşulları aşağıda verilmektedir:
- Yükleme : Genellikle raf ayağı başına 2 ile 8 ton arasındadır, ancak bazı durumlarda çok daha fazla olabilir.
- Derz ve Çatlaklar : Yapısal tasarımda yük aktarımı göz önüne alınmalıdır.
- Yüzey Düzgünlüğü : Kritik değildir, ancak helikopter perdah makinesi ile yapılmış bir zemin olmalıdır.
- Aşınma ve Tozuma Direnci : Yoğun transpalet ve forklift trafiğinde tozuma oluşur
Asma Katlar
Bunlar geniş aralıklı dikmeler üzerine oturan, yükseltilmiş platformlardır. Asma kat depolamasında göz önüne alınan iki kat vardır: asma kat ve her zaman zemine oturan ve asma katın üzerine yerleştirildiği asıl zemindir. Asma kat döşemeleri genelde çelikten yapılır, ancak beton zeminler de kullanılır. Bunlar tipik olarak 3-10 kN/m2 ’lik yüklemeler için tasarlanırlar. Dikmeler birbirlerinden her iki yönde genelde 3-4 metre uzaklıktadır. Asma katlar alttaki zemine ağır yükler iletirler. Her bir dikmedeki yük 3,5 ∼12 ton arasında olabilir. Dikmeler birbirlerinden yeterince uzak olduğu için her bir yük ayrı ayrı değerlendirilebilir ve bu sebepten zemin, palet rafı ayaklarındakine göre asma kattaki daha çok yük taşıyabilir. Asma kat altındaki alan aynı amaç için kullanılabilir. Ancak, bu durum yapısal tasarımı karmaşıklaştırabilir. Bir asma katı zemin kenarına yerleştirmekten kaçınılması her zaman tavsiye edilir. Palet raflarından farklı olarak asma kat dikmeleri gerçek yük yayma kabiliyeti olan taban plakalarıyla yapılırlar. Eğer dikmeler çok fazla yüklüyse, bunları ayrı temelleri olan yapı kolonları olarak incelemek daha pratik olabilir. Bu yaklaşım diğer zemin yüklerinin hafif olduğu yerlerde yararlıdır.
Hareketli Raflar
Bunlar raylar üzerinde yatay olarak kayan palet raflarıdır. Sıradan palet raf sistemi, her bir palet çifti için en az bir tane koridor gerektirir. Hareketli raf sisteminde birçok raf bir arada toplanabilir ve gerektiğinde herhangi bir noktadan koridor açılabilir.